Γράφει η Ρέα Κουμπαρή, λειτουργός δημοτικής βιβλιοθήκης
Από το 2002 η Εβδομάδα Κινητικότητας έχει καθιερωθεί ως ο σημαντικότερος θεσμός σε Ευρωπαϊκό επίπεδο για την προαγωγή βιώσιμων προτύπων κινητικότητας και κατ’ επέκταση για τη διαμόρφωση και ανάπτυξη περιβαλλοντικού ήθους.
Μαζί μας έχουμε την κ. Βάνα Γκάνια, εθνική συντονίστρια της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας.
κ. Βάνα, πριν ξεκινήσουμε τη συζήτηση θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για το χρόνο σας. Έπειτα, θα ήθελα να μου πείτε λίγα λόγια για το πως προέκυψε αυτός ο ρόλος στη ζωή σας;
Σύμφωνα με τη δομή της εκστρατείας, από κάθε ευρωπαϊκή χώρα εκπρόσωποι των σχετικών Υπουργείων (συνήθως είτε Μεταφορών είτε Περιβάλλοντος) ορίζονται ως Εθνικοί Συντονιστές για σκοπούς συντονισμού της εκστρατείας σε εθνικό επίπεδο.
Για την Κύπρο, έχει οριστεί το Υπουργείο Μεταφορών Επικοινωνιών και Έργων, το οποίο εκπροσωπείται από λειτουργό του Κλάδου Βιώσιμης Κινητικότητας, του Τμήματος Δημοσίων Έργων λόγω συνάφειας του αντικειμένου και των έργων που προωθεί ο Κλάδος.
Από το 2018, εργάζομαι ως Συγκοινωνιολόγος στον Κλάδο Βιώσιμης Κινητικότητας, του Τμήματος Δημοσίων Έργων, του Υπουργείου Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων και από την 51η Συνάντηση των Εθνικών Συντονιστών που πραγματοποιήθηκε στη Βιέννη 28-29 Νοεμβρίου 2018 και έκτοτε εκπροσωπώ την Κύπρο ως Εθνική Συντονίστρια.
Πείτε μας λίγα λόγια για το θεσμό της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας και τη σημασία της.
H «Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Κινητικότητας» είναι η εμβληματική εκστρατεία ευαισθητοποίησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τη βιώσιμη αστική κινητικότητα. Πρόκειται για μια εκστρατεία δράσεων και επικοινωνίας που διοργανώνεται κάθε χρόνο από τις 16 έως τις 22 Σεπτεμβρίου.
Σε γενικές γραμμές η εκστρατεία της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας προσπαθεί να επηρεάσει θέματα κινητικότητας και αστικών μεταφορών, καθώς και να βελτιώσει τη δημόσια υγεία και την ποιότητα ζωής. Δίνει επίσης την ευκαιρία στους ανθρώπους να εξερευνήσουν το ρόλο των οδών της πόλης και να πειραματιστούν με πρακτικές λύσεις για την αντιμετώπιση των αστικών προκλήσεων, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση.
Ειδικότερα, η εκστρατεία αποτελεί την ιδανική ευκαιρία για να παρουσιαστούν οι εναλλακτικές λύσεις βιώσιμης κινητικότητας για τους κατοίκους μιας αστικής περιοχής και να εξηγήσει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι πόλεις – με απώτερο στόχο την αλλαγή συμπεριφοράς και να σημειωθεί πρόοδος προς τη δημιουργία μιας πιο βιώσιμης στρατηγικής για τις μεταφορές για την Ευρώπη.
Οι τοπικές αρχές ενθαρρύνονται να χρησιμοποιήσουν την εβδομάδα για να δοκιμάσουν καινοτόμα μέτρα σχεδιασμού, να προωθήσουν νέες υποδομές και τεχνολογίες και να προβάλουν τις μόνιμες δράσεις/έργα του Δήμου στους πολίτες.
Το γεγονός ότι κάθε χρόνο οι πόλεις που συμμετέχουν αυξάνονται, καθώς και το ότι υπάρχει τεράστια απήχηση στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, έχει ως αποτέλεσμα η εκστρατεία να αναγνωρίζεται ευρέως ως κινητήρια δύναμη για τη βιώσιμη αστική κινητικότητα στην Ευρώπη και πέρα από αυτήν.
Ποια ήταν η αφορμή ώστε να ξεκινήσει αυτός ο θεσμός;
Πριν από 21 χρόνια το 2002, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάλεσε τους δήμους σε ολόκληρη την ΕΕ να αναλάβουν δράση κατά της απειλής της κλιματικής αλλαγής και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των πολιτών κάνοντας τις πόλεις πιο ευχάριστα μέρη για να ζήσουν.
Ουσιαστικό έναυσμα δόθηκε όταν τον Φεβρουάριο του 2000, η Επίτροπος Περιβάλλοντος Margot Wallström παρουσίασε μια πρωτοβουλία για μια ετήσια ημέρα χωρίς αυτοκίνητο σε όλες τις πόλεις της Ευρώπης, στις 22 Σεπτεμβρίου. Λόγω της μεγάλης απήχησης και συμμετοχής των πόλεων καθιερώθηκε η ημέρα χωρίς αυτοκίνητο(Car-free-day) κάθε χρόνο στις 22 Σεπτεμβρίου. Η τεράστια επιτυχία της συγκεκριμένης ημέρας οδήγησε στη διοργάνωση δράσεων και εκδηλώσεων για θέματα βιώσιμης κινητικότητας για μια εβδομάδα από το 2002 και έκτοτε.
Γιατί ένας Δήμος να θέλει να συμμετάσχει και ποια οφέλη θα αποκομίσει απ’ αυτή τη δράση;
Οι δήμοι που συμμετέχουν στην εκστρατεία έχουν τη δυνατότητα να συμβάλλουν σε μια πιο βιώσιμη Ευρώπη, καθώς και να βοηθήσουν τους δημότες να μετακινούνται με πιο καθαρό, πιο υγιεινό και πιο ευχάριστο τρόπο.
Η Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Κινητικότητας προσφέρει τη δυνατότητα στις τοπικές αρχές να αναδείξουν τα μέτρα που έχουν λάβει για τη βιώσιμη κινητικότητα. Πρόκειται για μέτρα, τα οποία συνήθως αφορούν τη μείωση του ορίου ταχύτητας σε συγκεκριμένες περιοχές, τη δημιουργία διαβάσεων πεζών ή ραμπών, νέων ποδηλατοδρόμων ή πεζόδρομων καθώς την ανέγερση σταθμών φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων.
Επιπρόσθετα, οι Δήμοι που συμμετέχουν μπορούν να διεκδικήσουν το βραβείο της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας το οποίο τιμά τις τοπικές αρχές που έχουν διαπρέψει στην ευαισθητοποίηση σχετικά με τη βιώσιμη αστική κινητικότητα. Το βραβείο απονέμεται κατά τη διάρκεια της κύριας εβδομάδας των εκδηλώσεων, από τις 16 έως τις 22 Σεπτεμβρίου, σε ειδική τελετή στις Βρυξέλλες.
Που εστιάζουν συνήθως αυτές οι δράσεις;
Κάθε χρόνο η Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Κινητικότητας εστιάζει σε ένα συγκεκριμένο θέμα που σχετίζεται με τη βιώσιμη κινητικότητα και με βάση αυτού οι τοπικές αρχές διοργανώνουν εκστρατείες και δράσεις.
Για παράδειγμα το θέμα για το 2018 ήταν “Mix and Move!” για το 2019 – “Safe Walking and Cycling”, για το 2020 – “Zero-emission mobility for all” για το 2021 – “Safe and Healthy with Sustainable Mobility” και για το 2022 ΄- ‘Better Connections.
Να σημειωθεί ότι, η διοργάνωση εκδηλώσεων σχετικά με το θέμα αποτελεί βασική προϋπόθεση για τις πόλεις που διεκδικούν το βραβείο.
Οι Δήμοι στην Κύπρο πότε ξεκίνησαν να εκδηλώνουν το ενδιαφέρον τους για την εν λόγω δράση;
Η Κύπρος συμμετείχε για πρώτη φορά το 2002 με την πόλη της Λευκωσίας. Από το 2008 και έπειτα άρχισε να αυξάνεται η συμμετοχή των δήμων με μέγιστο αριθμό συμμετοχών το 2014 ενώ από το 2018 και μετά συμμετέχουν σταθερά κατά μέσο όρο 4-6 δήμοι, όπως ο δήμος της Λευκωσίας, της Λάρνακας, της Λεμεσού, της Πάφου, της Αθηένου, και της Αραδίππου.
Η Εβδομάδα Κινητικότητας αναμφίβολα αποτελεί μια πολύ σημαντική δράση. Πώς αυτό αποδεικνύεται στις πράξεις;
Το 2022, σχεδόν 3.000 πόλεις σε περισσότερες από 50 χώρες συμμετείχαν στην Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Κινητικότητας σχετικά με τη βιώσιμη κινητικότητα και την προώθηση καλύτερων συνδέσεων με τις τοπικές τους κοινωνίες (Θέμα Better Connections-Κεντρικό σύνθημα Συνδυάζω-Μετακινούμαι).
Επιπλέον, καταγράφηκαν 1.456 δράσεις MOBILITYACTIONS από επιχειρήσεις, μη κυβερνητικές οργανώσεις και άλλους φορείς, για την προώθηση αλλαγής συμπεριφοράς προς τη βιώσιμη αστική κινητικότητα.
Σε όλη την Ευρώπη, από την Κύπρο μέχρι την Ισλανδία, την Πορτογαλία και τη Φινλανδία, εφαρμόστηκαν μόνιμα μέτρα, διαδραστικές δραστηριότητες ευαισθητοποίησης και εκδηλώσεις κινητικότητας για να καταδειχθούν τα οφέλη ενός κόσμου στον οποίο η βιώσιμη κινητικότητα είναι η κυρίαρχη τάση.
Για πολλές ευρωπαϊκές πόλεις/Δήμοι η Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Κινητικότητας είναι πλέον θεσμός και οι ίδιοι οι πολίτες αναζητούν και συμμετέχουν ενεργά στις σχετικές εκδηλώσεις καθώς διεκδικούν μια πόλη στην οποία θα έχουν περισσότερες επιλογές για μια ασφαλή μετακίνηση, με λιγότερο «αστικό» θόρυβο και ρύπους.
Από τις συμμετοχές ξεχώρισε αυτή της Αραδίππου. Μίλησε μας για τη δράση της στην Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Κινητικότητας.
Ο Δήμος της Αραδίππου συμμετείχε δυναμικά και είχε ξεκινήσει ήδη την προετοιμασία και τον σχεδιασμό των δράσεων καθώς και την επικοινωνία μαζί μου από πολύ νωρίς. Η συμμετοχή του Δήμου Αραδίππου ξεχώρισε λόγω των ενεργής παρουσίας του, με καθημερινές δράσεις και εκδηλώσεις, καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας. Ο Δήμος συνεργάστηκε με πάρα πολλούς φορείς, όπως την εταιρεία Cyprus Public Transport, την Αστυνομία και τα σχολεία.
Την ίδια ώρα, αξιοποίησε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης καθώς και τον Τύπο για προώθηση δράσεων και εκδηλώσεων.
Επίσης σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε η χρήση γραφικών, λογότυπων και μασκότ με τρόπο που προσέλκυσε αρκετούς δημότες να ασχοληθούν με το θέμα της εβδομάδας.
Ποιες δράσεις του Δήμου Αραδίππου θεωρείτε ότι ξεχώρισαν στην Ευρώπη;
Αρχικά, το διαφημιστικό σποτ με το οποίο καλούσε τους πολίτες να συμμετέχουν στις εκδηλώσεις του Δήμου ήταν έξυπνο, πρωτότυπο με ωραία γραφικά και πραγματικά κέντριζε το ενδιαφέρον του κοινού ανεξαρτήτου ηλικίας. Επίσης η δημιουργία Πάρκου Κυκλοφοριακής Αγωγής (πρώην χώρος στάθμευσης) σε συνεργασία με την Τροχαία και το Αστυνομικό Τμήμα Αραδίππου, πέτυχε την ευαισθητοποίηση των μικρών παιδιών όσον αφορά τη βιώσιμη κινητικότητα. Το γεγονός ότι ένας δημόσιος χώρος στάθμευσης αξιοποιήθηκε και άλλαξε η χρήση του για σκοπούς εκπαίδευσης και διασκέδασης, έστω και για λίγες ημέρες, στέλνει το μήνυμα ότι ο Δήμος Αραδίππου πρωτοτυπεί συνεχώς προς όφελος του κοινού καλού.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε και η δράση «ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΩ» που έλαβε χώρα στο Λύκειο Αραδίππου «Τάσος Μητσόπουλος» και συμμετείχε ο Υπουργός Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων, ο Δήμαρχος Αραδίππου, καθώς και πρωταθλητές ποδηλασίας.
Στο πλαίσιο της συζήτησης, οι μαθητές συμμετείχαν στον διάλογο και έθεσαν τις ανησυχίες και απόψεις τους προς τους ομιλητές για θέματα που αφορούν τη βιώσιμη κινητικότητα και την προώθηση της ποδηλασίας στην Κύπρο.
Μάλιστα, οι δράσεις του Δήμου επιλέχθηκαν να προβληθούν στην κατηγορία best practice poster κατά την απονομή των φετινών βραβείων και την 64η Συνάντηση Εθνικών Συντονιστών που πραγματοποιήθηκαν στο Βέλγιο στις 23-24 Μαρτίου 2023.
Τι σημαίνει αυτή η διάκριση για την Κύπρο;
Η οργανωτική επιτροπή ξεχώρισε τη συμμετοχή της Αραδίππου και δημιούργησε αφίσες με φωτογραφίες από τις δράσεις της με στόχο να τις αναδείξει ως βέλτιστη πρακτική σε άλλους Δήμους κατά τη διάρκεια των παρουσιάσεων που πραγματοποιήθηκαν στην 64η Συνάντηση Εθνικών Συντονιστών.
Πρόκειται για μια πολύ σημαντική διάκριση, ιδιαίτερα αν λάβει κανείς υπόψη ότι συμμετείχαν περίπου 3000 Δήμοι από όλη την Ευρώπη για το 2022.
Πότε θα ανακοινωθούν τα αποτελέσματα για τα Εθνικά βραβεία;
Για τις συμμετοχές του 2022, τα αποτελέσματα θα ανακοινωθούν αρχές Σεπτεμβρίου ενώ η τελετή απονομής θα πραγματοποιηθεί με την έναρξη της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας 16-22 Σεπτεμβρίου 2023.
Ως αναγνώριση των συμμετοχών των δήμων, ο Υπουργός Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων, απονέμει το τοπικό βραβείο σε ειδική τελετή που διοργανώνεται κατά τη διάρκεια της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας, το οποίο συνοδεύεται και με χρηματικό έπαθλο αξίας 2000 ευρώ.
Να σημειωθεί ότι, στο πλαίσιο υποστήριξης και ενθάρρυνσης των τοπικών αρχών για τη συμμετοχή τους στην Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Κινητικότητας και με εισήγηση της Εθνικής Συντονίστριας, έχουν καθιερωθεί από το 2019 τα τοπικά(εθνικά) βραβεία για τους Δήμους που διοργανώνουν δράσεις/εκδηλώσεις με γνώμονα την προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας κατά τη διάρκεια της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας 16-22 Σεπτεμβρίου.
Ποιοι είναι οι άμεσοι στόχοι του Υπουργείου Μεταφορών ως αρμόδιο φορέας για την προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας;
Στόχος του Υπουργείου είναι η αύξηση των συμμετοχών των δήμων της Κύπρου και η ανάδειξη των σχετικών δράσεων και έργων τους για την προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας.
Πώς μπορούν να παρακολουθούν οι πολίτες τις εξελίξεις και τις δράσεις της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας;
Μέσα από την επίσημη σελίδα της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας και τα αντίστοιχα κοινωνικά δίκτυα
https://mobilityweek.eu/home/
Την ιστοσελίδα για τη βιώσιμη κινητικότητα στην Κύπρο και τα αντίστοιχα κοινωνικά δίκτυα
https://sustainablemobility.cy/
Και την επίσημη σελίδα στο Facebook
https://www.facebook.com/mobilityweek.cy/
Κλείνοντας, τι μήνυμα θα θέλατε να στείλετε στον κόσμο της Κύπρου;
Καλούμε τους πολίτες να συμμετέχουν στις δράσεις που διοργανώνουν οι Δήμοι κάθε χρόνο στις 16-22 Σεπτεμβρίου. Η Εβδομάδα Κινητικότητας είναι μια ευκαιρία να χρησιμοποιήσουν βιώσιμους και εναλλακτικούς τρόπους μετακίνησης, αλλά και να ενημερωθούν για τα οφέλη τους.
Με τη σειρά μου να σας ευχαριστήσω και να σας ευχηθώ καλή συνέχεια στο έργο σας και ακόμη περισσότερες επιτυχίες.