Γράφει η Ρέα Κουμπαρή, λειτουργός δημοτικής βιβλιοθήκης
Ο Χαράλαμπος Χαραλάμπους κατάγεται από την κατεχόμενη Αμμόχωστο και είναι παντρεμένος με δύο παιδιά τα οποία τον ακολουθούν στις παραστάσεις του.
Είναι δάσκαλος στη Δημοτική Εκπαίδευση και κατέχει πτυχίο Παιδαγωγικών Σπουδών από την Παιδαγωγική Ακαδημία Κύπρου και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Με το Θέατρο Σκιών ασχολείται επαγγελματικά από το 2004.
Από το 2015 συνεργάζεται με το Global University κάνοντας διαλέξεις σε εκπαιδευτικούς στο πλαίσιο μεταπτυχιακού προγράμματος για το Θέατρο Σκιών στην εκπαίδευση.
Στον μαγικό κόσμο του Θεάτρου Σκιών θα ταξιδέψουμε λοιπόν σήμερα με συνοδοιπόρους τον καταξιωμένο επαγγελματία Καραγκιοζοπαίχτη κ. Χαράλαμπο Χαραλάμπους και τους οι δύο συνεργάτες του, τα παιδιά του Αντρέα και Έλενα.
Μαζί τους, θα ανακαλύψουμε πολλά άγνωστα στοιχεία του αγαπημένου μας ήρωα και για λίγο θα…ονειρευτούμε σαν τον Καραγκιόζη.
Χαράλαμπε μου σε καλωσορίζω στη Βιβλιοθήκη μας και μαζί καλωσορίζω και τους δύο συνεργάτες σου, Αντρέα και Έλενα.
Χαράλαμπος: Ευχαριστούμε πολύ Ρέα μου για την πρόσκληση! Τιμή μας που μας καλέσατε.
Αντρέας: Γεια σας και σας ευχαριστούμε πολύ για την πρόσκληση!
Έλενα: Ευχαριστούμε πολύ!
Ξεκινάμε πρώτα από σένα Χαράλαμπε μου.
Για όσους δεν γνωρίζουν Χαράλαμπε μου, η τέχνη του Καραγκιοζοπαίχτη εντάσσεται στο χώρο της Τέχνης;
Χαράλαμπος: Βεβαίως εντάσσεται στον χώρο της τέχνης. Συνδυάζει πολλά μαζί όπως ζωγραφική με την κατασκευή φιγούρων, σκηνικών, υποκριτική, σκηνοθεσία των παραστάσεων, μουσική επένδυση. Όλα αυτά πάντα με σεβασμό στη λαϊκή παράδοση του Θεάτρου Σκιών. Κρατάμε τα χαρακτηριστικά του κάθε ήρωα, βάζοντας πάντα στοιχεία της σύγχρονης εποχής και της επικαιρότητας. Έτσι μπορούμε να πούμε ότι το Θέατρο Σκιών είναι και μια μορφή σατιρικής επιθεώρησης σύγχρονων καταστάσεων της κοινωνίας.
Πες μας λίγα λόγια για την ιστορία αυτής της τέχνης.
Χαράλαμπος: Το Θέατρο Σκιών ξεκίνησε στην Κίνα πολλά χρόνια πριν. Παιζόταν Θέατρο Σκιών με φιγούρες της κινέζικης λαϊκής παράδοσης και θρησκείας όπως φιγούρες δράκων και ξωτικών που συμβόλιζαν πνεύματα. Τον «κόσμο των σκιών». Σε ένα ταξίδι για εμπορικούς σκοπούς που έκανε στην Κίνα κάποιος Ρωμιός από την Κωνσταντινούπολη με το όνομα Μαυρομμάτης μαζί με τον βοηθό του Γιάννη Μπράχαλη είδαν αυτή την τέχνη. Έτσι πήραν την ιδέα και άρχισαν να παίζουν Θέατρο Σκιών στην τότε Οθωμανική Αυτοκρατορία. Κύριοι ήρωες ήταν ο Καραγκιόζης, που σημαίνει μαυρομμάτης και ο φίλος του ο Χατζηαβάτης. Παραστάσεις Καραγκιόζη παίζονταν σε όλη την Οθωμανική Αυτοκρατορία στα τούρκικα, τα ελληνικά, τα εβραϊκά και τα αρμένικα. Όταν απελευθερώθηκε η Ελλάδα από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, ο Καραγκιόζης άλλαξε μορφή στην Ελλάδα και προστέθηκαν περισσότεροι ήρωες όπως ο Μπαρμπα-Γιώργος, ο Νιόνιος, ο Σταύρακας, ο Μορφονιός και πολλοί άλλοι. Ο Καραγκιόζης που παίζουμε στη Κύπρο και την Ελλάδα είναι καθαρά ελληνικός και διαφέρει από τον τούρκικο που δεν είναι τόσο φτωχός και ρακένδυτος όπως τον ελληνικό. Ο ελληνικός Καραγκιόζης αντιπροσώπευε τον ελληνικό λαό που στα πρώτα χρόνια της απελευθέρωσης από τον οθωμανικό ζυγό ήταν φτωχός. Άλλη παράδοση λέει ότι ο Καραγκιόζης και ο Χατζηαββάτης υπήρξαν στην πραγματικότητα και ήταν από την Προύσα.
Πότε ήταν η πρώτη σου γνωριμία με τον Καραγκιόζη; Είχες κάποιον κοντινό σου που ασχολούνταν με αυτή την τέχνη ή ήταν μια ανεξάρτητη προσωπική επιλογή;
Χαράλαμπος:
Με τον Καραγκιόζη μεγάλωσα. Κατά κάποιον τρόπο ήταν ο πιο κοντινός ήρωας σε μένα, αφού μοιάζαμε. Στα πρώτα χρόνια της προσφυγιάς ζούσα σε μια παράγκα του Καραγκιόζη κυριολεκτικά. Έτσι ο Καραγκιόζης για μένα ήταν πολύ οικείος! Δεν είχα κάποιο συγγενή που να έπαιζε Θέατρο Σκιών. Βγήκε μέσα από τα βιώματά μου την ταύτιση της παιδικής μου ζωής με τον καμπούρη πειναλέο Καραγκιόζη.
H πρώτη σου απόπειρα;
Χαράλαμπος:
Πρωτόπαιξα Θέατρο Σκιών στους μαθητές μου την πρώτη χρονιά που είχα διοριστεί ως δάσκαλος. Η πρώτη μου σκηνή, ένα κουτί παπουτσιών κομμένο από τη βάση. Είχα τοποθετήσει για πανί μία κόλλα μεγέθους Α4 και με μικροσκοπικές φιγουρίτσες έπαιξα Θέατρο Σκιών στα παιδιά του Δημοτικού Σχολείου Οράς.
Είναι ένα επάγγελμα που σου επιτρέπει να βιοποριστείς μονάχα από αυτό;
Χαράλαμπος:
Στην Κύπρο δυστυχώς λόγω του μικρού πληθυσμού είναι δύσκολο να βιοποριστεί κάποιος παίζοντας αποκλειστικά Θέατρο Σκιών.
Για να γίνεις καραγκιοζοπαίκτης χρειάζεται να μαθητεύσεις;
Χαράλαμπος:
Σίγουρα χρειάζεται σκληρή δουλειά. Όχι μόνο να μάθεις και να εμπνευστείς από καλούς καραγκιοχοπαίχτες, αλλά και να μπορείς να φτιάχνεις τις φιγούρες σου, τη σκηνή και τα ηλεκτρικά της, τα σκηνικά και πολλές άλλες λεπτομέρειες που μόνο στην πράξη θα τις δεις και θα τις κάνεις.
Οι παραστάσεις σου βασίζονται σε κλασικές διασκευές που ήδη όλοι γνωρίζουμε ή παρουσιάζεις και δικές σου πρωτότυπες ιστορίες. Και αν ναι από πού εμπνέεσαι;
Χαράλαμπος:
Και τα δύο. Υπάρχουν κλασικές παραστάσεις που προσαρμόζουμε στην ιδιοσυγκρασία μας και παραστάσεις αποκλειστικά δικές μας. Η έμπνευσή μας είναι η ίδια η ζωή και τα βιώματά μας. Επίσης τα σύγχρονα προβλήματα και καταστάσεις της κοινωνίας όπως η μόλυνση του περιβάλλοντος, η αποξένωση των ανθρώπων λόγω της υπερβολικής χρήσης ηλεκτρονικών συσκευών, η ημικατεχόμενή μας πατρίδα και πολλά άλλα.
Σκηνοθετείς, γράφεις τα κείμενα, κατασκευάζεις τις φιγούρες. Πες μας λίγα λόγια για όλη αυτή την προεργασία;
Χαράλαμπος:
Ναι, όλα πρέπει να τα κάνουμε. Δεν υπάρχει τίποτα έτοιμο. Πρώτα γεννιέται μια ιδέα για παράσταση στο μυαλό μας. Τη συζητάμε, καταλήγουμε στην τελική μορφή που θα πάρει και γράφουμε το κείμενο. Παράλληλα κατασκευάζουμε τις φιγούρες, τα σκηνικά και ετοιμάζουμε τη μουσική. Κάνουμε αρκετές πρόβες για να ετοιμαστεί μια παράσταση, δίνοντας έμφαση στον αυτοσχεδιασμό. Ποτέ μια παράσταση δεν είναι ίδια με την άλλη και ποτέ τα λόγια που έχουμε γράψει αρχικά είναι τα ίδια με μια ολοκληρωμένη παράσταση. Το έργο διαμορφώνεται μέσα από τις πρόβες.
Θυμάμαι όταν είμαστε μικροί αρχές του 80 που περιμέναμε πώς και πώς να ‘ρθεί στο χωριό μας το θέατρο σκιών, έτσι κι αλλιώς δεν είχαμε άλλους τρόπους ψυχαγωγίας. Έρχονται ακόμη παιδιά στις παραστάσεις σας; Αγαπάνε ακόμη το Θέατρο Σκιών;
Χαράλαμπος:
Ναι, τα παιδιά και οι μεγάλοι αγαπάνε το Θέατρο Σκιών. Η αμεσότητα που υπάρχει ανάμεσα στους καραγκιοζοπαίχτες και το κοινό δεν μπορεί να αντικατασταθεί από μια ταινία στην τηλεόραση. Γι’ αυτό και δίνουμε έμφαση στον αυτοσχεδιασμό και την επικοινωνία με το κοινό. Είναι πολύ σημαντικό να νιώθει ο θεατής ότι μπορεί να συμμετέχει και στην ουσία να διαμορφώνει την εξέλιξη της παράστασης μαζί με τους καραγκιοζοπαίχτες!
Έχω παρακολουθήσει παραστάσεις σου κι έχω δει και νοιώσει τον ενθουσιασμό σου όταν βρίσκεσαι ανάμεσα σε παιδιά. Πώς καταφέρνεις να κρατάς ζωντανή την ”παιδικότητα” σου;
Χαράλαμπος:
Η παιδικότητα είναι αυτό που μου δίνει ενέργεια και δύναμη να συνεχίσω να κάνω αυτό που κάνω. Το αίσθημα ότι προσφέρω χαρά και ικανοποίηση στα παιδιά με χαροποιεί αφάνταστα και με κάνει να νιώθω παιδί. Για να είναι πετυχημένη μια παράσταση και να την απολαύσουν τα παιδιά πρέπει πρώτα να την απολαμβάνουν αυτοί που την κάνουν πίσω από τον μπερντέ (σκηνή του Καραγκιόζη).
Τι πιστεύεις πως χρειάζεται ώστε να ασχοληθεί κάποιος ερασιτεχνικά με το Θέατρο Σκιών. Είναι καθαρά θέμα ταλέντου ή θέμα εξάσκησης;
Χαράλαμπος:
Χρειάζονται και τα δύο. Αν κάποιος έχει ταλέντο και πραγματική αγάπη για το Θέατρο Σκιών, σίγουρα θα αφιερώσει αρκετό χρόνο και κόπο γι΄αυτό. Καραγκιοζοπαίχτης δε γίνεται κάποιος από τη μια μέρα στην άλλη, αλλά μετά από πολλή τριβή με το Θέατρο Σκιών. Όσα χρόνια και να ασχολείται κάποιος με το Θέατρο Σκιών δεν πρέπει ποτέ να πει ότι τα γνωρίζει όλα. Υπάρχουν πάντα πολλά πράγματα που έχει να μάθει και να κάνει…
Πόσα άτομα εργάζονται για να βγει μια παράσταση;
Χαράλαμπος:
Εμείς τώρα είμαστε τρεις. Ο ένας συμπληρώνει τον άλλο, ανταλλάζουμε απόψεις, προσθέτουμε και αφαιρούμε ατάκες, ανάλογα με το τι μας αρέσει και ακούγεται όμορφα στα αυτιά μας. Επίσης όταν είμαστε και οι τρεις πίσω από τον μπερντέ μπορούμε να χειριστούμε καλύτερα τις φιγούρες, τα σκηνικά και τις μουσικές.
Τελικά ποια είναι η αλήθεια για την πατρότητα του Καραγκιόζη; Είναι Έλληνας ή Τούρκος;
Χαράλαμπος:
Και τα δύο! Υπάρχει ο ελληνικός Καραγκιόζης που είναι φτωχός και ρακένδυτος, υπάρχει και ο τούρκικος Καραγκιόζης που είναι καλά ντυμένος. Ο τούρκικος προϋπήρξε του ελληνικού, μέχρι που τον έκανε ελληνικό ο μεγάλος Δημήτριος Σαρδούνης από την Πάτρα που είχε το παρατσούκλι «Μίμαρος».
Καθημερινά, ακούμε πολλές φορές να χρησιμοποιείτε το όνομα του Καραγκιόζη ‘’απαξιωτικά’’. Σε ενοχλεί αυτό;
Χαράλαμπος:
Καθόλου. Έτσι και αλλιώς, ο χαρακτηρισμός αυτός εμπερικλείει κάποια χαρακτηριστικά του Καραγκιόζη του Θεάτρου Σκιών, ο οποίος με την πονηριά του καταφέρνει να ξεφεύγει από δύσκολες καταστάσεις που μπορεί να βρίσκεται. Όσες δυσκολίες και να έχει η ζωή του, και η ζωή του καθενός, πάντα βρίσκει τον τρόπο να ξεγλιστρήσει από αυτές χωρίς να χάσει ποτέ το χιούμορ του, το οποίο μάλιστα είναι και μεταδοτικό!
Ο Ευγένιος, ίσως ο σημαντικότερος καραγκιοζοπαίχτης των τελευταίων δεκαετιών έλεγε συχνά: «Δεν θα σταματήσω να παίζω στον μπερντέ. Αν μου στερήσεις τον Καραγκιόζη, θα πεθάνω». Πόσο αντιπροσωπευτικό είναι αυτό για σένα;
Χαράλαμπος:
Απόλυτα! Ο Καραγκιόζης είναι τρόπος ζωής. Είναι η αισιοδοξία μέσα στις δυσκολίες, το χαμόγελο στην απελπισία, η δύναμη να ξεπερνά κάποιος όλα του τα προβλήματα και σκοτούρες. Χωρίς αυτόν και την όλη του φιλοσοφία πώς μπορώ να επιβιώσω;
Πώς νοιώθεις Χαράλαμπε μου που τα παιδιά σου συμμερίζονται την αγάπη σου.
Χαράλαμπος:
Ταπεινά περήφανος και μεγάλη ευγνωμοσύνη. Γνωρίζω ότι τίποτα δε χαρίζεται σε κανέναν και σίγουρα χρειάζεται σκληρή δουλειά, για να σταθούν σε κάποια στιγμή μόνοι τους πίσω από τον μπερντέ. Πιστεύω στις ικανότητες και το ταλέντο τους και η μεγαλύτερή μου ικανοποίηση θα είναι κάποτε να με ξεπεράσουν και να στέκομαι δίπλα τους σαν βοηθός!
Πάμε τώρα στους συνεργάτες σου, Αντρέα και Έλενα. Από ποια ηλικία ξεκίνησε το ενδιαφέρον σας για την τέχνη του Θέατρου Σκιών;
Αντρέας: Το θέατρο Σκιών μπήκε από πολύ νωρίς στη ζωή μου. Όταν ήμουν νηπιαγωγείο και ο πατέρας μου ξεκίνησε να ασχολείται με τον Καραγκιόζη, είχα και εγώ την πρώτη μου επαφή με αυτό. Αργότερα, όταν ξεκίνησε να κάνει παραστάσεις ο πατέρας μου, τον βοηθούσα και εγώ κάνοντας τον γιό του Καραγκιόζη τον Κολλητήρη, όπου έλεγα δύο-τρεις ατάκες σε όλη την παράσταση.
Έλενα: Δε θυμάμαι τη στιγμή που πρωτοέπαιξα, γιατί ήμουν πολύ μικρή. Πάντως από αυτά που μου λέει ο μπαμπάς και ο αδελφός μου, είχε έρθει η στιγμή να πω τα λόγια μου και εγώ έχοντας το μικρόφωνο μπροστά μου και τα βλέμματα του πατέρα και του αδελφού μου πάνω μου, αναφώνησα «τι;». Απ’ ότι μου είπαν έβγαλε πολύ γέλιο!
Χαράλαμπος: Ο Αντρέας ήταν τεσσάρων χρονών όταν στάθηκε για πρώτη φορά μαζί μου πίσω από τον μπερντέ. Στην πρώτη του ατάκα καθυστέρησε λίγο να την πει, γιατί έτρωγε σάντουιτς… ήταν η πιο πετυχημένη φάση της παράστασης που έβγαλε γέλιο. Η Έλενα γεννήθηκε όταν ήδη παίζαμε Θέατρο Σκιών και σε ηλικία δύο χρονών είπε τα πρώτα της λόγια, αφού διερωτήθηκε γιατί κοιτάγαμε όλοι πάνω της με αγωνία. Πρώτη της λέξη: «Τι;»!!!
Ποσό δύσκολο είναι να μιμείστε τις φωνές των ηρώων, δεν μπερδεύεστε; Και ποιος είναι ο πιο δύσκολος ρόλος;
Αντρέας: Ο κάθε ήρωας έχει την δική του ξεχωριστή φωνή που πρέπει να ταιριάζει και στην προσωπικότητά του. Η μίμηση των διάφορων φωνών είναι από τα πιο δύσκολα πράγματα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε σε μια παράσταση Καραγκιόζη. Αρχικά, πρέπει να ξεχωρίζουν όλες οι φωνές μεταξύ τους έτσι ώστε οι θεατές να ξέρουν ποιος χαρακτήρας μιλά σε κάθε σκηνή. Ακόμη, πρέπει να μιλάμε δυνατά και καθαρά, να μη βιαζόμαστε έτσι ώστε να αρθρώνουμε σωστά τις λέξεις και οι θεατές να μας ακούνε καλά. Επίσης, κάποιοι χαρακτήρες έχουν χαμηλή και άλλοι ψιλή φωνή οπόταν πρέπει να κάνεις συνεχείς εναλλαγές χαμηλής-ψιλής φωνής και να μην μπερδεύεσαι στο ποιος χαρακτήρας μιλά ανά πάσα στιγμή. Από τους ήρωες που μιμούμαι, ο πιο δύσκολος είναι ο Χατζιηαβάτης, γιατί όπως ανέφερα και πριν, η φωνή και ο τρόπος που μιλά ο κάθε ήρωας αντανακλά την προσωπικότητά του. Ο Χατζηαβάτης είναι ένας κόλακας που ζει συνεχώς με τους άρχοντες και τους πλουσίους παρόλη τη φτώχεια του, λέγοντάς τους συνεχώς φιλοφρονήσεις για να κερδίσει τη συμπάθεια και την εύνοιά τους. Αυτό είναι αρκετά δύσκολο για μένα, γιατί για να μιμηθώ σωστά έναν ρόλο πρέπει να ταυτιστώ μαζί του και ο χαρακτήρας του Χατζιαβάτη είναι εντελώς κόντρα με τον δικό μου χαρακτήρα και την ιδιοσυγκρασία μου.
Έλενα: Για μένα ο πιο εύκολος ρόλος είναι αυτός του Πιτσικόκου, το μικρότερο παιδί του Καραγκιόζη. Μπορώ να πω ότι οι χαρακτήρες μας μοιάζουν. Ήταν ο πρώτος μου ρόλος. Τον έχω δουλέψει και έμαθα πώς ακριβώς να τον χειρίζομαι, ώστε να είναι αγαπητός στον κόσμο. Δύσκολοι ρόλοι είναι αυτοί που δεν μου έχουν γίνει ακόμη βίωμα και δειλά δειλά προσπαθώ να τους προσαρμόσω στα δικά μου δεδομένα. Είναι παγίδα να προσπαθείς να μιμηθείς αυτόν που σε διδάσκει. Όσες φορές προσπάθησα να κάνω έναν ρόλο ακριβώς όπως τον κάνει ο μπαμπάς δεν είχε και τόση επιτυχία. Με τον καιρό κατάλαβα πως το κόλπο είναι να κρατήσω στοιχεία της φωνής του χαρακτήρα, αλλά στον αυτοσχεδιασμό και στα υπόλοιπα να εμπιστευτώ τον εαυτό μου, αφού αν κάτι δεν βγαίνει από μέσα μας φαίνεται και δεν είναι ωραίο.
Χαράλαμπος: Το πιο δύσκολο είναι να μιμείσαι φωνές. Χρειάζεται μεγάλη αυτοσυγκέντρωση. Ο πιο δύσκολος ρόλος είναι αυτός που δεν έχει δουλευτεί καλά από πριν. Όταν γνωρίζουμε την παράσταση πολύ καλά δεν υπάρχει δύσκολος ρόλος.
Πώς σας αντιμετωπίζουν οι φίλοι και οι συμμαθητές σας; Είναι υποστηρικτικοί;
Αντρέας: Σε πιο μικρές ηλικίες πολλές φορές οι συμμαθητές μου μπορεί να με έβλεπαν περίεργα, αφού λάμβανα μέρος σε ένα θέατρο που δεν ήταν γνωστό και κοινό στην Κύπρο, μη καταλαβαίνοντας ότι αυτό ανήκει στην παράδοσή μας. Πλέον, αυτό ευτυχώς έχει αλλάξει και οι μικρές ηλικίες γνωρίζουν και αγαπούν το θέατρο Σκιών και γνωρίζουν πολλούς από τους χαρακτήρες του. Στην ηλικία που είμαι τώρα, έχω την πλήρη συμπαράσταση των φίλων μου και μάλιστα όταν έχουν ευκαιρία έρχονται να μας παρακολουθήσουν. Πάντα με ενθαρρύνουν να συνεχίσω αυτό που κάνω έτσι ώστε να μείνει ζωντανή η παράδοσή μας.
Έλενα: Από το δημοτικό θυμάμαι, όταν γινόταν αναφορά στον Καραγκιόζη όλοι γύριζαν πάνω μου. Ακόμη και τώρα στο λύκειο πολλές φορές θέλουν να ακούσουν τη φωνή μου να μιμείται διάφορους ήρωες. Αυτό μου αρέσει. Οι φίλες μου με υποστηρίζουν και συχνά έρχονται στις παραστάσεις με την οικογένειά τους.
Ποιες είναι οι εντυπώσεις του κοινού όταν ανακαλύπτουν ότι οι συνεργάτες … είναι δύο παιδιά;
Αντρέας: Συνήθως ενθουσιάζονται, γιατί δεν είναι μια κοινή ασχολία για τα παιδιά της Κύπρου. Πάντα μας παροτρύνουν να συνεχίσουμε αυτό που ξεκινήσαμε για να συνεχιστεί και η παράδοση του Καραγκιόζη.
Έλενα: Πιο παλιά, όταν ήμασταν μικρότεροι, ήταν δύσκολο να πιστέψει κάποιος ότι παίζουμε Καραγκιόζη. Τώρα που εγώ πλέον είμαι 17 και ο Αντρέας σχεδόν 23, συχνά μας ρωτούν αν είμαστε οι τρεις μας αδέλφια! Ο μπαμπάς μου με το χιούμορ του, που δεν τον εγκαταλείπει ποτέ, απαντά «όχι… είμαστε ξαδέλφια!».
Χαράλαμπος: Ο κόσμος εντυπωσιάζεται όταν βλέπει δύο παιδιά να κάνουν παράσταση. Όσο… μεγαλώνουν τα παιδιά, η αντίδραση του κόσμου είναι πιο φυσική. Τώρα είμαστε στη φάση που μας ρωτούν αν είμαστε αδέλφια οι τρεις μας!!!
Τι είναι αυτό που σας ελκύει;
Αντρέας: Πολλά πράγματα με ελκύουν στο Θέατρο Σκιών. Αρχικά, διασκεδάζουμε το κοινό που έρχεται να μας παρακολουθήσει και είναι πολύ ευχάριστο που γελάει με κάτι εξ ολοκλήρου δικό μας. Επίσης, όταν είμαι πίσω από τη σκηνή είναι σαν να μεταμορφώνομαι. Παρόλο που είμαι πιο εσωστρεφής χαρακτήρας και πιο συνεσταλμένος, όταν πάω πίσω από το πανί και ακουμπήσω τις φιγούρες, μεταφέρομαι κατευθείαν στον κόσμο του Καραγκιόζη. Δεν υπάρχει τίποτα άλλο γύρω μου και φεύγει η οποιαδήποτε ντροπή μπορεί να είχα σε μια άλλη κατάσταση. Από τη στιγμή που ξεκίνησα να απολαμβάνω την κάθε παράσταση και να μην το θεωρώ αγγαρεία, το απολαμβάνει περισσότερο και το κοινό!
Έλενα: Αυτό που με τραβάει είναι πως στις μέρες μας που η τεχνολογία αποξένωσε τον κόσμο και τα παιδιά έχουν τόσους διαφορετικούς τρόπους να ψυχαγωγηθούν με το πάτημα ενός κουμπιού, ο Καραγκιόζης βρίσκει τρόπο να επιβιώσει. Δεν είναι μόνο ο Καραγκιόζης σαν ήρωας που επιβιώνει, αλλά και ως τέχνη που ακόμα και σήμερα καταφέρνει να ενθουσιάσει και να χαρίσει γέλιο.
Χαράλαμπος: Η αλληλεπίδραση με το κοινό, η επικοινωνία μας με αυτό και η ενέργεια που δημιουργείται την ώρα της παράστασης. Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι μόλις ξεκινά μια παράσταση μεταμορφωνόμαστε και ξεχνάμε όποια προβλήματα και σκοτούρες μπορεί να έχουμε στην καθημερινότητά μας.
Η πρώτη σας εμπειρία στο πανί πως ήταν;
Αντρέας: Δεν μπορώ να θυμηθώ την πρώτη μου εμπειρία στο πανί, καθώς έχουν περάσει πάρα πολλά χρόνια, όμως από ό,τι ακούω από τον πατέρα μου είπα δύο-τρεις ατάκες που έπρεπε να πω και ακολούθως βγήκα από τη σκηνή, πήγα στη μητέρα μου και αποκοιμήθηκα…
Έλενα: Αυτό έγινε όταν ήμουν πολύ μικρή και πραγματικά δε θυμάμαι…
Χαράλαμπος: Πάντα η πρώτη εμπειρία στο ό,τι κάνεις είναι αγχωτική. Όταν τελείωσε η παράσταση ένιωσα μια λύτρωση και η αντίδραση του κόσμου μου έδωσε απίστευτη δύναμη, για να συνεχίσω.
Θα θέλατε να το δείτε επαγγελματικά;
Αντρέας: Ήδη το θεωρούμε επάγγελμα και είναι δεδομένο ότι θα το συνεχίσουμε και μόνοι μας, όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή και μπορούμε άνετα να διαχειριστούμε χωρίς τον πατέρα μας μία παράσταση. Στα σχέδιά μας είναι σε μια φάση να συνεργαστούμε με την αδελφή μου, να κάνουμε μόνοι μας παραστάσεις και να γράφουμε τις δικές μας ιστορίες.
Έλενα: Σίγουρα θε ήθελα να σπουδάσω και να έχω μια σταθερή δουλειά. Αλλά δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου να σταματήσει κάτι που πλέον έγινε τρόπος ζωής. Ο Καραγκιόζης μου δίδαξε πολλά και σίγουρα σκοπεύω να τον κρατήσω ζωντανό όσο μπορώ.
Τα παιδιά της ηλικίας σας δείχνουν έντονο ενδιαφέρον για το Θέατρο Σκιών;
Αντρέας: Δυστυχώς, παρόλο που ενθουσιάζονται όταν βλέπουν ότι ασχολούμαστε με το Θέατρο Σκιών, δεν είναι τόσο συχνοί θεατές άτομα της ηλικίας μου, επειδή συνήθως οι παραστάσεις ελκύουν πιο μικρά παιδιά. Είναι στα σχέδια μας όμως, να δημιουργήσουμε παραστάσεις που θα αφορούν και πιο μεγάλα άτομα για να έρχονται άτομα από όλες τις ηλικίες.
Έλενα: Περισσότερο τα μικρότερα παιδιά παρά της ηλικίας μου. Βέβαια θυμάμαι μια φορά είχαμε πάει να κάνουμε παράσταση σε μια κατασκήνωση με εφήβους και την είχαμε προσαρμόσει στα δικά τους δεδομένα. Η αντίδρασή τους ήταν αναπάντεχα θετική.
Βοηθάτε τον πατέρα σας στο στήσιμο μια ιστορίας ή στο φτιάξιμο των φιγούρων;
Αντρέας: Και στα δύο έχουμε άμεση σχέση, εγώ κυρίως στο στήσιμο της ιστορίας γιατί έχω αρκετή φαντασία και προσπαθώ πάντα σε κάθε παράσταση να μπαίνουν τέτοια στοιχεία που να βοηθούν τους θεατές να ταυτιστούν με τους ήρωες του Καραγκιόζη.
Έλενα: Ειδικά τα καλοκαίρια που έχουμε περισσότερο χρόνο, φτιάχνουμε όλοι μαζί φιγούρες, γιατί χρειάζονται ανανέωση. Όταν λέω όλοι μαζί, βάζω και τη μαμά μέσα! Δεν έτυχε ακόμα να γράψω μια δική μου ιστορία, αλλά έχω διάφορα στο μυαλό μου και ευελπιστώ κάποια στιγμή να τα αποτυπώσω στο χαρτί.
Ποιος είναι ο αγαπημένος σας χαρακτήρας;
Αντρέας: Ο αγαπημένος μου χαρακτήρας είναι ο Κοπρίτης. Είναι ο μεσαίος γιός του Καραγκιόζη, ο οποίος είναι χαζός, λέει ασυναρτησίες και προκαλεί συνεχώς μπελάδες στον Καραγκιόζη, στους άλλους ήρωες αλλά και στον εαυτό του. Ο Κοπρίτης, δε σκέφτεται πριν μιλήσει και αυτό μου δίνει την ευχέρεια να λέω ό,τι θέλω, να αυτοσχεδιάζω πολύ, να κάνω συνομιλία με τους θεατές και είναι ο χαρακτήρας που συνήθως βγάζει το πιο πολύ γέλιο μαζί με τον Καραγκιόζη.
Έλενα: Ο Πιτσικόκος. Είναι ο μικρότερος γιος του Καραγκιόζη όπως εγώ είμαι η μικρή κόρη του μπαμπά. Ήταν ο πρώτος μου ρόλος και τον αγαπώ, γιατί είναι παιχνιδιάρης, έχει παιδιάστικη φωνή και είναι ιδιαίτερα αγαπητός στο κοινό.
Χαράλαμπος: Εκτός από τον Καραγκιόζη, ξεχωρίζω τον Μορφονιό και τον Κοπρίτη που είναι ο δεύτερος γιος του Καραγκιόζη.
Πού συνήθως σας καλούν να κάνετε παραστάσεις; Σας έχουν γίνει προτάσεις για εξωτερικό;
Αντρέας: Μας καλούν σε σχολεία, εκδηλώσεις κέντρων, δήμων, σε διάφορα πάρτι ή και σε πλατείες χωριών και προαύλια εκκλησιών. Μας έχουν γίνει αρκετές προτάσεις για εξωτερικό! Έχουμε πάει Αμερική, Ιταλία, στην Ελλάδα στο νησί της Κίθνου, αλλά έχουμε κάνει παραστάσεις και σε κρουαζιερόπλοιο.
Έλενα: Για παραστάσεις μας καλούν σε όλη την Κύπρο, σε εκδηλώσεις, γενέθλια, στο ΡΙΚ, σε σχολεία. Το πιο συναρπαστικό όμως είναι ότι είχα την ευκαιρία από μικρή να ταξιδέψω λόγω του Καραγκιόζη. Πήγαμε οικογενειακώς δύο φορές σε κρουαζιέρα και παίζαμε Καραγκιόζη στο πλοίο! Με τον πατέρα μου πήγα δύο φορές στη Ρώμη. Την πρώτη φορά συμμετείχαμε σε πανευρωπαϊκό Φεστιβάλ Σκιών εκπροσωπώντας την Κύπρο και πήραμε το δεύτερο βραβείο. Το τελευταίο μου ταξίδι ήταν με τον μπαμπά στην Ατλάντα όπου εκπροσωπήσαμε την Κύπρο στο μεγαλύτερο μουσείο φιγούρων στον κόσμο. Εκεί εκτείθενται φιγούρες από όλο τον κόσμο και από την Κύπρο οι δικές μας. Όσα χρόνια και να περάσουν θα θυμάμαι αυτά τα ταξίδια. Γνώρισα αξιόλογους ανθρώπους της τέχνης. Στη Ρώμη μου είχε κάνει εντύπωση η κοπέλα που πήρε το πρώτο βραβείο. Ήταν μια Ισπανίδα που χόρευε πίσω από το πανί. Έτσι όταν επιστρέψαμε Κύπρο ο μπαμπάς μου, μου έστησε ένα μεγάλο άσπρο πανί στο σαλόνι και χόρευα κάνοντας σκιές με το σώμα μου για ώρες…
Χαράλαμπος: Σε όλη την Κύπρο σε φεστιβάλ δήμων και κοινοτήτων, σε σχολεία και γενικά σε εκδηλώσεις που γίνονται επί ευκαιρία μεγάλων γιορτών. Κάναμε μια σειρά μικρών παραστάσεων για την τηλεόραση του ΡΙΚ. Έχουμε πάει τρεις φορές στην Αμερική, δύο φορές στην Ουάσιγκτον και μια στην Ατλάντα. Πήγαμε δύο φορές στη Ρώμη της Ιταλίας και μια φορά στην Ελλάδα, στο νησί Κίθνος, όπου κάναμε παράσταση μαζί με τον Ελλαδίτη καραγκιοζοπαίχτη Κώστα Μακρή και τον γιο του Μπάμπη Μακρή. Επίσης κάναμε παραστάσεις σε κρουαζιερόπλοιο στο πλαίσιο των πολιτιστικών διαδρομών στο Αιγαίο που είχε διοργανώσει το Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου. Σ’ αυτές τις πολιτιστικές διαδρομές παίξαμε και στον Δήμο Μυκόνου.
Υπάρχει κάποιο περιστατικό που έχει συμβεί πάνω σε παράσταση και το θυμάστε ακόμη;
Αντρέας: Πολλά περιστατικά είναι αξιομνημόνευτα, πάντα θυμάμαι τις παραστάσεις που έχουν πολύ κόσμο, που πρόσφεραν άφθονο γέλιο και που διασκέδασαν τους θεατές. Κάτι που έγινε και θυμάμαι πάντα, είναι όταν σε μία παράσταση ξεχάσαμε να φέρουμε την κόρη του Πασά (του Οθωμανού Βεζίρη) , οπόταν στην θέση της βάλαμε τον Παπιρή, μια φιγούρα που δεν χρησιμοποιούμε συχνά σε παραστάσεις όμως την έχουμε για γούρι. Το κοινό δεν κατάλαβε αυτή την αλλαγή στην πλοκή της ιστορίας, όμως εμάς μας χάρισε μπόλικο γέλιο αλλά και αγωνία μέχρι να λύσουμε το πρόβλημα.
Έλενα: Θυμάμαι χαρακτηριστικά μια φορά ξεχάσαμε να βάλουμε τη φιγούρα του μαγεμένου δέντρου, ενώ η παράσταση ήταν «Ο Καραγκιόζης και το μαγεμένο δέντρο». Ευτυχώς για κάτι τέτοια έχουμε μια φιγούρα που σχεδίασε ο μπαμπάς και λέγεται «Παπιρής». Είναι ένας ψηλός λεπτός τύπος που σπάνια θα τον δείτε να εμφανίζεται, αλλά είναι πάντα πίσω από τη σκηνή για γούρι και έκτακτες περιπτώσεις. Έτσι αυτοσχεδιάσαμε και έκανε τα «μαγικά» του ο Παπιρής!
Χαράλαμπος: Πάρα πολλά! Μερικές φορές λέμε ατάκες που είναι πιο μπροστά από την ιστορία ή βγάζουμε άλλους ήρωες από αυτούς που έχουν σειρά. Οι μόνοι που τα καταλαβαίνουν είμαστε εμείς και κανένας άλλος. Επειδή ο αυτοσχεδιασμός είναι πρώτη μας προτεραιότητα εύκολα ξελασπώνουμε, όπως κάνει και ο Καραγκιόζης! Καμιά φορά αυτό μπορεί να αποδειχτεί καλύτερο από την κανονική ροή της παράστασης, οπότε το κρατάμε…
Υπάρχει κάποιο αστείο περιστατικό που έχει συμβεί πάνω σε παράσταση και το θυμάστε ακόμη;
Αντρέας: Άπειρες φορές δεν ακολουθούμε επακριβώς το σενάριο και αυτοσχεδιάζουμε. Την ώρα του αυτοσχεδιασμού, λέμε ατάκες της στιγμής που πολλές φορές μας προκαλούν γέλιο ή κάνουμε ήχους και γκριμάτσες πίσω από την σκηνή. Γενικά, διασκεδάζουμε πολύ και εμείς πίσω από το πανί!
Έλενα: Πίσω από τη σκηνή γίνεται ο χαμός πολλές φορές, αλλά μπροστά δεν φαίνεται τίποτα. Δεν θα ξεχάσω ποτέ εκείνη τη μέρα που ο μπαμπάς ξέχασε τα λόγια, έλεγε ό,τι να ’ναι και του ψιθύριζε ο Αντρέας τι να πει. Εγώ ήθελα να ξεσπάσω σε γέλια όταν είδα πόσο απελπισμένος ήταν ο αδελφός μου με τον μπαμπά μου. Ευτυχώς τα βρήκαν και άρεσε στον κόσμο.
Χαράλαμπος: Όταν είχα κέφια και άλλαζα τη φωνή μου σε μεγάλο βαθμό, για να κάνω το μαγεμένο δέντρο. Ο Αντρέας και η Έλενα γελούσαν τόσο πολύ, που δυσκολεύονταν να μιλήσουν… Ευτυχώς συνήλθαν σύντομα και όλα κύλησαν ομαλά!
Τελευταία ερώτηση. Ποια είναι η μεγαλύτερη επιβράβευση για σας;
Αντρέας: Η μεγαλύτερη επιβράβευση για μένα, είναι όταν ακούω τους θεατές να γελάνε με τις ατάκες μου. Πολλές φορές το περισσότερο γέλιο το βγάζουν οι ατάκες που σκέφτομαι εκείνη τη στιγμή αυθόρμητα και όταν ακούω γέλια πάντα ξέρω ότι πάμε καλά!
Έλενα: Όταν ξεκινάμε με ελάχιστο κόσμο και όταν βγαίνουμε για υπόκλιση οι θέσεις του κοινού είναι γεμάτες. Επίσης νιώθω μεγάλη χαρά όταν έρχονται παιδιά περίεργα να δουν πίσω τη σκηνή και όταν έρχονται παππούδες και γιαγιάδες να μας πουν πως τους θυμίσαμε τα παιδικά τους χρόνια. Χαρακτηριστικά ένας παππούς μας είπε: «Όταν ήμουν μικρός και ερχόταν ο καραγκιοζοπαίχτης στο χωριό, με έβαζε να κάνω διαφήμιση από σπίτι σε σπίτι, για να δω δωρεάν την παράσταση, αφού δεν είχα λεφτά να πληρώσω.
Χαράλαμπος: Η ικανοποίηση που βλέπουμε στα μάτια των θεατών μετά από μία παράσταση!
Εγώ θέλω να σας ευχηθώ καλή επιτυχία σε ό,τι κάνετε και βέβαια περιμένω με ανυπομονησία την παράσταση το καλοκαίρι στο ανοικτό θέατρο στο Λύκειο Αραδίππου.
Εμείς ευχαριστούμε για την ευκαιρία που μας δώσατε να μιλήσουμε για την τέχνη μας και σας ευχόμαστε ό,τι καλύτερο. Ραντεβού το καλοκαίρι!