Συνέντευξη στον Ανδρέα Κούνιο
Είναι πολύ μεγάλη η χαρά μου για τη σημερινή συνέντευξη. Αφενός επειδή, φιλοξενούμενος είναι ένας χαρισματικός, ένας ξεχωριστός άνθρωπος, στη λαϊκή ποίηση του οποίου καθρεφτίζεται η νοσταλγία, δηλαδή η μοναδική περιουσία που κανένας δεν μπορεί να την βγάλει στο σφυρί. Στους μεστούς στίχους του Δημήτρη Χατζημπέη συναντάμε τις προσωπικές του αρετές: καλοσύνη, αγάπη, συμπόνια, απλότητα, βαθύ ουμανισμό και ενδόμυχη πίστη σε ένα δικαιότερο αύριο. Μπορεί να άργησε να ανακαλύψει την κλίση του, ή έτσι τουλάχιστον πιστεύω, αλλά όπως έλεγαν οι πρόγονοί μας – άτομα νούσιμα και εγκρατή, που δεν τα δηλητηρίασαν η απληστία, ο φθόνος και το χρήμα – «κάλλιο αργά, παρά ποτέ». Ούτως ή άλλως, ο Δημήτρης Χατζημπέης στέκεται επάξια δίπλα στους καταξιωμένους λαϊκούς ποιητές, για να το θέσω και αλλιώς, δίπλα στους φύλακες της παράδοσης και του πολιτισμού μας. Παρότι δεν το είχαμε συμφωνήσει εκ των προτέρων, όλες οι απαντήσεις του δίνονται εμμέτρως και, ασφαλώς, αποδεικνύουν, για πολλοστή φορά, την ικανότητά του σε ένα είδος έκφρασης που προϋποθέτει ταλέντο και ευρυμάθεια. Ο Δημήτρης Χατζημπέης διαθέτει τα προαναφερθέντα, όπως και πολλά άλλα, κληρονομιές των γονιών του αλλά, σε πρόεκταση, και του περιβάλλοντος εντός του οποίου μεγάλωσε. Είμαι σίγουρος ότι θα ενθουσιασθείτε με τις αστείρευτες εμπνεύσεις του, με την ευστροφία του και με τις, ομολογουμένως, καταπληκτικές ομοιοκαταληξίες του. Κι επειδή έχουμε, άλλος λίγο και άλλος πολύ, πιαστεί στο δίκτυ μιας κατασκευασμένης, από επιτήδειους και υποκριτές, ευτυχίας, να μην ξεχνάμε αυτό που είπε κάποτε ο Νίκος Καζαντζάκης: «Η ευτυχία είναι πράγμα απλό και λιτοδίαιτο: ένα ποτήρι κρασί, ένα κάστανο, ένα φτωχικό μαγκαλάκι, η βουή της θάλασσας. Τίποτα άλλο». Ή αυτό που είπε ο Άντον Τσέχοφ: «Οι άνθρωποι δεν προσέχουν εάν είναι χειμώνας ή καλοκαίρι, όταν είναι ευτυχισμένοι». Ή αυτό που είπε ο Μαρσέλ Προυστ: «Ας είμαστε ευγνώμονες για τους ανθρώπους που μας κάνουν ευτυχισμένους. Είναι οι υπέροχοι κηπουροί που κάνουν τις ψυχές μας να ανθίζουν»
Πώς θα χαρακτήριζες τον εαυτό σου ως παιδί;
Σαν ένας κλόκκος σε συτζιάν, Που μόνος μου πολέμουν, Μά ‘σιεν την ρίζαν της βαθκιά Στο έλεος τ’ ανέμου.
Να συμπεράνω ότι, και τώρα, παραμένεις, σχηματικά μιλώντας, ένα παιδί;
Άμα εν νά ‘βρω μια στιμή, που έννοιες ξιλασπήσω, Γινήσκουμαι ξανά μιτσής, Φέρνω τον νου μου πίσω.
Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα σε ένα παιδί και σε ένα μεγάλο;
Θκιο πράματα ανόμοια, Εν μπόρω να συγκρίνω, Όπως το σκότος με το φως, Τ’ αγκάθκια με το κρίνο.
Ποια εικόνα της παιδικής ηλικίας δεν φεύγει ποτέ από το μυαλό σου;
Έννεν εικόνα να σου πω, Μα εν γερή ταινία, Θωρώ την επανάληψη, Μ’ αγάπη τζιαι μανία.
Ποιο πρόσωπο σημάδεψε τον χαρακτήρα και την προσωπικότητά σου;
Ποιον ήτουν άλλον μπορετόν, Που μάναν τζιαι που τζιύρην, Για μένα τούτοι τους οι θκιο, Ήτουν το ζυμωτήριν.
Τι κληρονόμησες από τον πατέρα σου;
Την έννοια που ‘σιεν των παιθκιών, Μα τζιαι την ντοπροσύνη, Τον νουν του τζιαι τα μάθκια του, Τζιαι λλίη καλοσύνη
Από τη μητέρα σου;
Την πειθαρχεία, πρόβλεψη, Τζιαι την συσταροσύνη, Τζι’ ας ήτουν Λευκαρίτισσα, Την ελεημοσύνη. Εάν πω ότι η μοναδική αληθινή μας περιουσία είναι η νοσταλγία, θα με χαρακτηρίσεις υπερβολικό; Αν ήτουν τζιαι να τρώετουν, θα σου την συνιστούσαν, Ένναι τζιαιρός για πρίγκηπες, Τζιαι κόττα πας την σούσαν.
Να υποθέσω, λοιπόν, ότι η νοσταλγία αποτελεί την κινητήρια δύναμη των ποιημάτων σου;
Η νοσταλγία εν για μεν, Στο νου μου υποθήκη, Έχω την τζιαι γρεώνουμαι, Μιτά της πκιον νεώνουμαι, Ως του Θεού την δίκη.
Γενικώς, πώς προέκυψε η λαϊκή ποίηση στη ζωή σου;
Ως Επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος; Ποττέ εν αποδέχτηκα, τίτλον του ποιητάρη, Του λαϊκού που χτάρτηκεν, Με την ζωήν αρπάχτηκεν, Όπως έναν λιοντάρι.
Εκτός από τον σπινθήρα της έμπνευσης, σε πρακτικό πια επίπεδο, τι άλλο χρειάζεσαι ώστε να ξεκινήσεις να γράφεις;
Μοναξιά μήπως; Βιώματα, αναποθκιές, καμπόσον κλάμα, φτώσια, Στερήσεις, πίκρες τζιαι καμούς, Μαράζια τζιαι αντρόσια.
Τι προσφέρει η ποίησή σου σε αυτούς που τη διαβάζουν;
Εν μύρον μέσα στην καρκιάν, Βάλσαμον για τον πόνον, Για τον φτωχόν ποκούμπιν του, Του μουσικού ο τόνος. Του σκλαβωμένου εν το φως, Του άρρωστου ελπίδα, Του νηστικού παρηορκά, του ξιουραφκιού λεπίδα.
Από τι ή από ποιους κινδυνεύει η γλώσσα της παράδοσης και του πολιτισμού μας;
Παράδοση, πολιτισμός, Κουλτούρα τζιαι οι τέγνες, Κολώνες που κρατήζουσιν, Στους νόμους τους τες έννοιες. Μα τζιείνοι που τα χτέρνουσιν, Σημάϊν εν τους φήννουν, Όσον τζιαι να τα πελεκούν, Πάνω τους εν που φτύννουν.
Τελικά, η ασπίδα μας απέναντι στην αλλοτρίωση είναι η τέχνη;
Η τέγνη εν ασπίδα μας, Για τον πολιτισμό μας, Κόντρα στην αλλοτρίωση, Τζιαι τον μοναχισμό μας.
Μπορείς να προσθέσεις στην παρέα μας αγαπημένους σου λαϊκούς ποιητές;
Είτε τους πω ή εν τους πω, Ξέρουν τους τζιαι οι πέτρες, Εν ήλιοι που μας φέγγουσιν, Παράδοση μας τρέχουσιν, Όπως που ναν χολέτρες
Τι σε ενοχλεί περισσότερο απ’ όσα βλέπεις γύρω σου;
Εν η ζωή μας κούντουρη, αθκιάσην εν τζιαι έχω, Θέλω να ζήσω την στιγμή, γυρόν μου εν προσέχω.
Υπάρχει και κάτι που σε ικανοποιεί;
Όσον τζιαι να την σούρασιν, Την φύση εν αλλάσσω, Για μια ζωή της μισταρκός, Σιήλλος για τζιείνη λάσσω.
Ένας λαϊκός ποιητής δεν πρέπει να είναι (και) παιδαγωγός;
Κανούν μας τζιείνοι που ‘χουμε, Εν η δουλειά τους άλλη, Να θκιαλαλούν τα βάσανα, Τζιαι της ζωής τα κάλλη.
Μια και φτάσαμε εδώ, ποιο ήταν το αγαπημένο σου μάθημα στο σχολείο;
Ήτουν η αριθμητική, Επέρναν μου τζιαι χέμα, Ήμουν που τους καλλύτερους, Τζιαι τούτον έννεν ψέμα.
Ο αγαπημένος σου δάσκαλος;
Θεόδωρος ο Σιδεράς, Ξενής, Νικολαίδης, Μαρούλα, Δέσπω, Δήμητρα, Γιάγκος Κωνσταντινίδης. Δάσκαλοι του δημοτικού, Ούλλοι τους τούτοι ήτουν, Εσέβουμουν, αγάπουν τους Την Δέσπ’ όμως περίτου.
Οι αγαπημένοι σου ήρωες;
Ήρωας εν ο άδρωπος, Που ζιεί μέσα στην φτώσια, Τζιαι ζιει μ’ αξιοπρέπεια, Όσα τζι’ αν έσιη’ αντρόσια.
Σήμερα υπάρχουν ήρωες και πού τους συναντάς;
Σίουρα έσιει ήρωες, Μα όϊ της πατρίδας, Λαλούν τον χτίστη, καλουψιή, Για σκουπιθκιάρη, πογιατζιή, Τζιαι όϊ Λεωνίδα.
Πηγή: Εφημερίδα «Αλήθεια»